شهر گله‌دار در بخش گله‌دار از توابع شهرستان مهر استان فارس در جنوب این استان و در مرز استان فارس و بوشهر واقع شده‌است این شهر در نزدیکی منطقه باستانی فال و اسیر و آثار تاریخی تمب ار این شهر ملا فریدون لُر از لرتباران کهکیلویه و بویر احمد بوده است.

مراحل توسعه گله دار

در فارسنامه ناصری تالیف حاج میرزا حسن حسینی فسایی آمده است که بلوک گله دار را در قدیم پال یا قال می گفته اند ، که از گرمسیرات فارس در جنوب شیراز بوده است که طول آن ۱۰ فرسخ (فرسنگ) و پهنای آن دو فرسخ و نیم بوده است و تا خلیج فارس بیش از چهارفرسخ فاصله ندارد . اما وجه تسمیه گله دار طبق همین سند چنین آمده است :

" ملا فریدون لر با هزار خانوار در سال ۱۰۷۰ هجری قمری در زمان سلاطین صفویه به نواحی فال آمده است و از از آنجا که به صورت ایل بودند و گله و کوسفند زیادی داشتند به منطقه فعلی گله دار کوچ کردند و پس از مدتی بزرگان آنان برای حفظ از باران و زمستان و گرمای تابستان هریک خانه ای از خشت و گل ساختند و بتدریج خانه ها زیاد شد و بر شوکت گله دار افزوده شد و بعد از مدت زمان اندکی با ریاست و حکومتی که بدست گرفتند نواحی فال را تصرف کردند و سپس برای دفع حملات دشمنان به ساختن برج و بارو پرداختند . به این ترتیب آنان هسته اولیه روستا را بوجود آوردند و به خاطر امرار معاش به دامداری و کشت و زرع پرداختند . لذا با افزایش جمعیت آنان از رونق فال کاسته شد . شمار خانه های گله دار به ۳۰۰۰ می رسید . مدیریت و اداره روستا بعد از ملا فریدون به پسرش ملا شکراله گله داری و سرانجام به احمد خان گله داری که بدست اقوام و عشیره خود کشته شد ، رسید . اصلیت این ایل و طایفه از کهگیلویه و بویراحمد بوده که به این منطقه کوچ کرده اند و به خاطر اینکه این افراد شغلشان دامداری و دارای رمه و گله های فراوان بوده ، به گله داری معروف شدند و روستای خود را گله دار نام نهادند . "

عوامل موثر در شکل گیری گله دار

۱. از جمله عوامل موثر در پیدایش گله دار می توان دسترسی داشتن به آب شیرین و وجود اراضی حاصلخیز کشاورزی و داشتن دشتی سرسبز اشاره نمود که زمینه کشت دیم و آبی گندم و جو و تنباکو و دیگر محصولات کشاورزی را فراهم نموده است .

۲. داشتن موقعیت سوق الجیشی و فوق العاده گله دار با قرار گرفتن در منطقه ای که همجوار با خلیج فارس میباشد می تواند از عوامل موثر باشد. چون گله دار با داشتن ارتفاع خوبی از سطح دریا دارای آب و هوای بهتری نسبت به دیگر مناطق می باشد . علاوه بر این استانهای فارس ، بوشهر و هرمزگان را به هم پیوند می دهد . همجوار بودن با دریا این خصوصیت را داشته که مردم علاوه بر دامداری و کشاورزی به تجارت نیز روی آورند .

۳. وجود سه مسیل در چگونگی رشد و جهت توسعه گله دار موثر واقع شده است ، بطوری که گله دار بین دو مسیل هورو و دره قلعه گسترش یافته و شکل کنونی خود را پیدا کرده است . از طرفی دیگر ارتفاعات جنوبی گله دار و کشتزارهای واقع در شمال آن موجب گردیده که کلا مجموعه در جهت شرق به غرب به صورت خطی توسعه یابد .

موقعیت جغرافیایی گله دار

گله دار مرکز بخش گله دار و از توابع شهرستان ۳۰۰۰ نفری مهر می باشد . گله دار در فاصله ۲۵ کیلومتری مهر قرار گرفته است . گله دار از طرف شمال و شمال غربی به بخش اسیر و از طرف شرق به شهر مهر و از طرف غرب و جنوب بوسیله یک رشته کوه به استان بوشهر وصل و محدود گردیده است . ارتفاع متوسط گله دار از سطح دریا ۴۷۵ متر می باشد و همین عامل ارتفاع موجب گردیده است که آب و هوای گله دار نسبت به مرکز شهرستان و دیگر مناطق از تعدیل نسبی برخوردار باشد . شهر گله دار بر روی کمر بند چین خوردگی زاگرس استقرار یافته است و از نظر زمین شناسی شهر گله دار بر روی تشکیلات بختیاری واقع گردیده است . جنس کنگلو مرای مذکور ، بیشتر آهکی بوده که به علت شکستگیهایی که در آنها بوجود آمده ، دارای ظرفیت آبگیری مناسب نیز می باشد .

ن‍ژاد و زبان و جمعیت

شهر گله دار ، جنوبی ترین نقطه در استان فارس می باشد . این شهر به خاطر عوامل مختلف از جمله مرکزیت بخش ، اراضی حاصلخیز ، نزدیکی به دریا و غیره ، موجب شده تا سیل مهاجرت به این شهر صورت گیرد . لذا جمعیت اعلام شده توسط مسوولین بخش بالغ بر ۱۵۰۰۰ نفر می باشد . در این شهر علاوه بر زبان لری زبان عربی و فارسی هم تکلم می شود.